 |
Little Poland in the communist era. Lata 1945-1970" is the third volume of the series" Little Poland in the old photographs. This publication relates the history of the region - after the Austrian partition era and the interwar period and gives us a period of history much closer and easier to compare with his own life experiences.
The publishers intention was to present in an album of original photographs, taken in the years 1945-1970 in the area of today's Region. Topic photos have been selected so that - as far as possible objective - to illustrate various aspects of contemporary life, ranging from landscapes, which remained after the war, with its devastation, the places of execution and the invading Soviet troops from Poland and, through the rebuilding of the destroyed country, industry development, industrial and residential construction, the economic situation, trade, cooperatives, agriculture, equipment and machinery of everyday life. The album also tried to show different facets of People's power manifested both in the official parades, rallies and demonstrations, visits of foreign guests and the activities of the uniformed services and political repression. Their place were also topics such as health, education, mass culture and sport. For a more complete image of the era, it was necessary also to show the religious life during the communist era. The album closes with images of eminent personalities of Little Poland, which are permanently engraved in Polish history.
Of the several thousand photos, which are in the collections of museums, Malopolska, the authors tried to select the most interesting photographs, both private and unpublished, as well as photos of propaganda, clearly associated with the previous political system.
The author is Janusz Sepiol, former speaker of the region in the Polish parliament.
Trzeci juz album z serii „Malopolska na dawnej fotografii”, który mam przyjemnosc obecnie zaprezentowac, po czasach austriackiego zaboru i dwudziestolecia miêdzywojennego, przedstawia nam okres historii znacznie blizszy, który latwiej porównac z wlasnymi przezyciami i doswiadczeniami. Lata 1945-1970, widniejace w podtytule albumu, nie sa czasem zbyt odleglym. Czlowiek urodzony gdzies w polowie tego okresu jest dzis w wieku dojrzalym. Liczy sobie ok. 50 lat. Jego dzieciñstwo przypadalo na lata 60. – gomulkowskiej „malej stabilizacji”. Lata, z dzisiejszej perspektywy moze i ubogie, ale dosc spokojne, bez wstrzasów spolecznych i zagrozenia codziennego bytowania. W przedszkolu, czy juz w szkole podstawowej, zapewne wycinal z bialego kartonu golabki pokoju i naklejal je na szybach przed swiêtem 1 Maja. Machal papierowymi choragiewkami na szkolnej akademii, czy pierwszomajowym pochodzie. Fascynowal siê zapewne sukcesami polskich kolarzy w corocznych Wyscigach Pokoju. Jezdzil ze swoja klasa na wycieczki szkolne do Krakowa, Zakopanego, czy Oswiêcimia. Byl zaznajomiony z historia bardziej odlegla w czasie jak i osiagniêciami dwudziestolecia PRL, zwiedzajac pobliskie zaklady przemyslowe. Czy ulegal wszechobecnej politycznej indoktrynacji w takim stopniu jak zyczyla sobie wladza ludowa? Z perspektywy lat minionych nalezy stwierdzic, ze nie. Wydarzenia roku 1968 i 1970 tê tezê by potwierdzaly. W tych to latach, a wczesniej w 1956 r., dokonywala siê erozja idei „wyzszosci socjalizmu nad kapitalizmem” – tak w sferze ekonomicznej jak i ideologicznej. Ale byly to zaledwie pierwsze symptomy, pierwsze jaskólki zjawisk, które nadeszly dopiero w dekadzie po 1970 r. Malopolsce w tych przemianach przyjdzie odegrac wcale nieposlednia rolê. Prowincja ta, w PRL byla postrzegana przez ówczesne wladze polityczne jako ostoja konserwatyzmu. Konserwatyzmu rodem jeszcze z galicyjskich czasów. Olbrzymia rola Kosciola katolickiego, krakowskiej kurii arcybiskupiej, inteligencji z Kosciolem zwiazanej, uzasadnialy ten poglad. W miastach takich jak Kraków, Tarnów, Nowy Sacz, Bochnia i wielu innych, trudno bylo szukac licznych zwolenników ustroju, który laicki swiatopoglad mial wypisany na swoich sztandarach. O pogladach wiejskiej ludnosci w tej materii, nawet nie ma sensu tutaj wspominac. Zreszta, zdjêcia w jednym z rozdzialów mówia same za siebie. Walkê o dusze w Malopolsce ówczesna wladza przegrala. Nowohucki robotnik w latach 60. upomni siê o budowê kosciola. Cwiercwiecza w Malopolsce, zaprezentowanego na fotografiach w tym albumie, nie nalezy jednak postrzegac – to slowa skierowane do mlodego pokolenia – jako lat zmarnowanych. Tak nie jest. Jakkolwiek by na nie nie patrzec, mozna dostrzec zjawiska, które rozpatrywane beznamiêtnie, budza aprobatê. Likwidacja analfabetyzmu, elektryfikacja wsi, walka z gruzlica, budowa dróg, szkól, osrodków zdrowia, domów kultury we wsiach – to dzialo siê w tamtym czasie. Te pozytywne zjawiska, które wtedy zaszly, byly z uznaniem postrzegane przez polityków Zachodu, odwiedzajacych wtedy i Malopolskê – co mozna zauwazyc w albumie. Ciagle nie doœæ pamiêtamy o tym, ze Polska zastana w 1945 r. to nie byl kraj kwitnacy, ale potwornie zniszczony po strasznej wojnie. Wyludniony, ze zrujnowana gospodarka. Z trauma przegranej wojny, chociaz – o paradoksie – w obozie pañstw zwyciêskich. Spójrzmy na to co dzialo siê wówczas w Europie i na œwiecie! Jesli zakreœlimy sobie taki horyzont widzenia, to moze wtedy lepiej bêdziemy mogli zrozumieæ zachowania ludzi tamtych czasów. Albumy tej serii, staraja siê mo¿e nie tyle slowem, ale obrazem utrwalonym na fotografii, pokazaæ Malopolskê taka, jaka rzeczywiœcie byla. Lat temu sto, osiemdziesiat, czy przed pólwieczem. Zastanawiam siê tylko czy uzywac tu czasu przeszlego – „byla”. Moze raczej taka ta Malopolska jest. Roman Ciepiela
|
|
|